Bebeklerde beyin gelişimi, için en önemli faktör kalıtsallık, beslenme, oyuncak ve uyku düzenidir. Bir bebek dünyaya geldiğinde beyni bir yetişkinin beyninin yaklaşık %25'i kadardır. Zamanla geliştirilmeye müsaittir.
Bebeklerde beyin gelişiminde ilk 1 yıl: İlk 1 yıl oldukça önemlidir.
- Bebeklerin 1.
Ayında karmaşık olmayan basit uyaranlar yeterlidir. Bunun yanında yakın bedensel temas asla ihmal edilmemelidir.
- 1 ve 3. Aylar da bebeklerde göz aracılığıyla takip artmaktadır. Uyarıcılar arasındaki küçük farkları yavaş yavaş anlamaya başlar. Annesinin sesindeki tonlama farkını, açık-koyu renk ve şekilleri artık ayırt edebilir. Bu dönemde bebeklerle yumuşak ve sevgi dolu bir tonla konuşmak oldukça önemlidir.
- 3-5. Aylarda bebeğimizin görme duyusu daha da belirginleşir. Karmaşık nesneleri, içlerindeki zıtlıkları ve benzerlikleri daha kolay kavramaya başlar. Hareketli nesneler bebeğin daha çok ilgisini çeker.
- 6 ve 7. Aylarda objelerin basit işlevi ne işe yaradığı bebeğin dikkatini daha fazla çeker. Bu dönemde objelerin basit işlevleri ile tanıtılabilir.
- 7-8 aylık dönemde nesnelerde ses, işlev ve renk gibi özellikleri arasındaki bağlantı kurmayı başarır. Örneğin su sesinin banyoya ait olduğunu bilir.
- 9-12 aylık dönemde nesneleri kendisi de basit amaçlarına uygun olarak rahatlıkla kullanabilir. İlk kelimelerini söyleyebilmesi ve bedenini daha hızlı hareket ettiriyor olması, çevreyi keşfetmesine yardımcı olur.
Bebeklerde beyin gelişiminde önemli olan etmenler nelerdir?
Uyku düzeni: Bebeklerde beyin gelişiminde uyku düzeni çok önemlidir. Özellikle 22.00-05.00 saatleri arası, endorfin salgısı (Mutluluk hormonu) ve büyüme hormonlarının en çok salgılandığı saatlerdir. Bebeğin bu saatler arasında uykuda olmasının sağlanması oldukça önemlidir. Uyuduğu ortamın mümkün olduğunca karanlık olması da salgılanan hormon düzeylerini olumlu yönde etkilemektedir. Bebeklerin karanlık ortamlarda uyumaya alıştırılması çok önemlidir. Bebelere uykuya geçiş aşamasında yavaş ve enstrümantal bir müzik dinletmekte de fayda vardır.
Oyuncak seçimi: Seçilen oyuncakların bebeklerin beyin gelişimindeki rolü çok büyüktür. Özellikle renk, şekil ve boyut algısını geliştirmeye hizmet eden karmaşık tek bir oyuncak değil, ayrı ayrı basit oyuncaklar tercih etmekte yarar vardır. Yaş aralığına uygun oyuncak seçmeye özen gösterilmelidir. Ayrıca bebeklere oyuncak hakkında bilgi verilmeli, nasıl oynayacağı ona anlatılmalıdır.
Sosyal ilişkiler: Bebekler 6. Aydan sonra sosyalleşme eğilimine girer. Çevre algılarının, insanlarla iletişim yeteneklerinin ve sosyal zekâsının gelişimini sağlamak amacıyla aile bireyleri dışındaki insanlarla bir arada olması, oyun parklarında oynayan çocukları görmesi önemlidir. Çevresinde gelişen farklı olaylara çözüm üretmeye uğraşır. Bu da beyin gücü gelişimini destekleyici bir unsurdur.
İletişimin güçlendirilmesi: Bebeklerin beyin gelişiminde sevgi ve fiziksel temasın yeri çok büyüktür. Konuşmak, görsel temas, dokunmak v. S. Bütün karşılıklı iletişim imkânları kullanılmalıdır. Onlara dokunmak sakinleştirir, görsel temas sosyalleşmelerinin ve özgüvenlerini destekler, konuşmak da dil ve zekâ gelişimini artırır. Etrafta olup biteni basit kelimelerle ve kısa cümlelerle tane tane konuşarak anlatmak onların sosyal algısını artırır. Ninni ve tekerlemeleri tekrar etmek sözcük öğrenmeyi ve kelime dağarcığını geliştirir.
Beslenmenin gücü: Bebeklerin beyin gelişiminde anne sütünün önemi çok büyüktür. Doğumdan itibaren ilk 1 yıl anne sütü ve 6. Aydan itibaren ek besin verilmesi tavsiye edilir. Özellikle 6. Aydan başlayarak protein yönünden zengin gıdalar ile besleme önemlidir. İyotlu tuz kullanımı zekâ gelişimi için gerekli olan tiroit hormonunun salgılanmasında önemlidir. Omega 3 yönünden zengin balıklar, karbonhidratlar, yumurta, soya gibi besinler bebeklerdeki beyin gelişiminin en güçlü destekçisidir.
