Beyin Sıvısı: Beyin Omirilik Sıvısı (BOS, beyin suyu) da denir. Beyin kafatası içinde, omurilik ise omurlar arasındaki bulunan kemik bir kanal içerisinde, bir sıvının içinde bulunur. Bu sıvıya beyin omurilik sıvısı (Beyin suyu, kısaca BOS) denilir. Bundan ayrıca beyin içinde ventrikül ismi verilen boşluklar içinde de olan bu sıvı, omurilik içindeki bir kanal yardımıyla beyin etrafından dolanarak beyin zarında olan kanallardan geri emilir. Bu beyin sıvısından her gün yaklaşık yarım litre üretilir geri emilir.

Beyin Sıvısı Testi: beyin ve omuriliğin umumiyetle iltihabi ve mikrobik hastalığının tanısı için yapılır. Beyinde bulunan mikrobik enfeksiyonlar beyin sıvısına geçtiği için, menenjit ile ensefalit benzeri enfeksiyonların tanısında, beyin sıvısının mikroskop altında tahlil edilmesi çok büyük önem taşır. Bunun gibi multipl skleroz, Adem gibi iltihaplı nörolojik hastalığın tanısı içinde bu sıvının tahlili, teşhisin kesinleşme veya başka benzeri bir hastalığın olup olmadığının ortaya konması bakımından önemlidir. Kafa içinde beyin omurilik sıvısı basıncının çoğaldığı durumlarda, normal tazyik hidrosefalide ve psödotümör serebri hastalığı tanısı içinde, bel sıvısı tahlili yapılması gerekebilir. Beyin ile beyin zarı tümörleri sitolojik tahlilinde de beyin sıvısı alınması teşhis açısından önemli bir yer tutabilir. Ayrıca ani olarak gelişen ve baş ağrısı ile oluşan, subaraknoid kanama denilen beyin kanamalarında da Beyin Sıvısında kanın gösterilmesi, özellikle beyin görüntüleme bulguları olağan olan hastalar için gerekir.

Beyin Sıvısında Oligoklonal Bandı: Beyin sıvısında oligoklonal bandın pozitif olması, beyin ve omurilik içinde immünglobülinin sentezlendiğinin bir göstergesidir. Hususi olarak Ms hastalığının teşhisi için istenen bu test, diğer iltihabi veya enfeksiyon hastalıkları içinde pozitif olabilir. Bundan dolayı pozitif çıkması Ms'in kesin bir göstergesi olmadığı gibi, negatif olması da Ms'in olmadığını varsaymaz. Ms hastalarının aşağı yukarı %80-90'ında oligloklonal band incelemesi pozitif çıkar. Oligoklonal band testi uygulamasının tüm dünyada kabul edilen usulü immünofiksasyon elektroforezidir. Bu usulle yapılmayan testlerin güvenirliği düşük genellikle düşük olur.

Beyin Sıvısı Alınmasının Riski: Beyin sıvısı sırttan bel bölgesinden uzun bir iğne yardımı ile alınır. Bu İşlem sonrası izlenen en sık sorun baş ağrımasıdır. Bu, kafa içindeki basıncın azalmasından dolayı ortaya çıkar. Baş ağrısı genellikle oturur pozisyonda ya da ayağa kalktıktan sonra ortaya çıkar ve yatar pozisyonda ise geçer. Bazen, baş ağrısına bulantı ve kusmada eşlik edebilir. Kafa içindeki basıncın azalmasına bağlı olan baş ağrısı %5-10 sıklığı ile ortaya çıkmaktadır. Tedavisi için ağrı kesiciler, dinlenme ve bol sıvı alımı uygulanır. Bundan ayrı beyin sıvısı alınmasına bağlı meydana çıkabilecek tehlikeler bu çalışmanın özellikle Uzman kişilerce yapılması durumunda son derece nadirdir. Beyin sıvısı alınmasının teorik riski enfeksiyon, bölgesel kanama, sinirde yaralanma ve beyin herniasyonu sayılabilir. Pratik olarak ise bu durumlar çok nadir görülür.

Beyin SıvısıNasıl Alınır? Hastadan beyin sıvısı alınmadan önce bu çalışmanın yapılmasına mâni olabilecek bir sorun olup olmadığı incelenir. Bunun için kafanın içinde bir tümörün, beyin ödeminin veya kanamaya yatkınlık olup olmadığının ortaya konması lazımdır. Beyin sıvısı alınmasına engel bir durum olmayan hastanın derisine sprey şeklinde bir anestetik veya iğne ile bölgesel anestetik uygulanıp sonra, steril şartlarda bir iğne ile 2-4 tüp arası beyin sıvısı alınır. Bazı durumlarda bu çalışma için kan tahlili'de gerekebilir. Hasta 1 saat kadar hastanede kaldıktan sonra taburcu edilir. Bu işlemin uygulanması hasta yatağında, sedye ya da acilde de yapılabilir. Ameliyathaneye ihtiyaç olmaz. Hasta çalışma sonrası araç kullanmamalıdır. Hasta 24 saatlik yatakta dinlenmeden ve bol sıvı (Günde 3-4 litre) tüketimden sonra normal yaşamına döner. Baş ağrısı ortaya çıkması durumunda yatakta dinlenme ve sıvı alımının devamı gerekir.

Beyin sıvısı alındıktan sonra çocuk sahibi olma konusu: Böyle bir sorun kesinlikle olmaz. Beyin sıvısı alınması ile ilgili söylentilerin çoğu gerçeği yansıtmaz. Çoğu zaman bu işlemi gerektiren durum nörolojik hastalıkların kendisinden kaynaklanan problemler, yanlış bir anlayışla beyin sıvısı alınmasına bağlanır.