Beyin ana damar tıkanıklığı, beyin ve beyinciği besleyen, boyunda ve kafa içindeki damarlarda oluşan tıkanıklıklardır. Beyin ve beyinciği besleyen dört ana damar bulunmaktadır. Bu damarlardan ikisi şah damarı ve ikisi vertebral damardır. Bu damarlar kalpteki kanı vücudumuza dağıtan aort damarından çıkar ve boyundan geçerek kafa içine girerler. Dış karotis yüzü ve kafatasını, iç karotis ise beyni besler. Bu damarlar kafatası içinde birleşerek Baziler Ana Damarı oluşturur ve bu damar beyinciği ve beyin sapını besler.

İnsanın yaşlanmasıyla birlikte beyin damarları da yaşlanır ve yıpranır. Bu yıpranma beyin damarlarının elastik özelliğini kaybetmesine neden olur. Bu sebeple özellikle yüksek tansiyonu olan kişilerde beyin damarları sıklıkla yırtılarak beyin kanamalarına neden olur. Beyin kanaması çoğu zaman hastaların bir tarafının felç olmasına neden olur. Ayak veya el de tamamen ya da kısmen felç gerçekleşir. Konuşma merkezinin tutulduğu durumlarda ise hasta konuşma yeteneğini tamamen kaybeder.

Beyin damarlarında daralma ve tıkanma sonucu ortaya çıkan beyin ana damar tıkanıklığı iskemik beyin damar hastalığının ortaya çıkmasına neden olur. Tüm beyin damar hastalıklarının %70'i tıkayıcı özellik taşımaktadır. Beyin damarlarındaki tıkanıklık genellikle bir pıhtı yüzünden oluşur.

Beyin ana damarlarında meydana gelen tıkanmada, tıkanmanın gerisinde kalan bölgede beyin dokusu kansız kalacağından tıkanmanın olduğu bölgede beyin hücreleri ölmeye başlar ve bu bölgenin kontrol ettiği vücut bölgesinde felçler oluşur. Genellikle bu tür tıkanıklıklarda cerrahi müdahale şansı yoktur.

Beyin ana damar tıkanıklıkları, geçici veya kalıcı inmeye yani felce neden olurlar. Geçici inmeler genellikle 24 saat içerisinde kalıcı hasara neden olmadan iyileşir. Genellikle kol veya bacakta tutmama, konuşma bozukluğu, gözlerde bulanık görme veya bir gözün görmemesi ya da dengesizlik gibi şikâyetlere neden olur. Bu şikâyetler genelde 24 saat içinde son bulur ve hasta eski haline geri döner.

Kalıcı inme beyin damarlarında tıkanıklık olması sonucu vücutta kalıcı hasarların meydana gelmesi sonucu oluşur ve önlenemez.

Genellikle beyin tıkanıklıklarında oluşan belirtiler aynı özelliklere sahiptir.

Tıkanıklığa neden olan pıhtının yol açtığı hasarların öğrenilebilmesi için öncelikle MR incelemesi yapılır ve beynin hangi bölümünün hangi oranda hasar gördüğü ve çevresindeki dolaşım bozuklukları tespit edilir. Eğer tıkalı damarın açılması hasta açısından yarar sağlayacak ve iyileşme gözlemlenecek ise beyin damarı anjiyosu yapılır ve damarın açılması sağlanarak hastanın tedavisine yardımcı olunur.

Ek olarak, beyin ana damar tıkanıklıklarının önlenmesinde sağlıklı yaşam tarzı benimsemek, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak büyük önem taşır. Yüksek tansiyon, diyabet ve kolesterol gibi risk faktörlerinin kontrol altında tutulması da beyin damar hastalıklarının önlenmesine katkı sağlar.